Δεδομένης της κρίσης της δημόσιας υγείας, η ΕΕΟΙ αναστέλλει τα επόμενα σεμινάριά της, που διεξάγονταν στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Το Δ.Σ. εξετάζει τις δυνατότητες διεξαγωγής κάποιων σεμιναρίων μέσω τηλεδιασκέψεων και σε περίπτωση που αυτό γίνει εφικτό θα ενημερώσει τους/τις φίλους/-ες και τα μέλη της.

Περίληψη
Η αποκοπή της κατεχόμενης Ελλάδας από παραδοσιακές αγορές του εξωτερικού, η εκτεταμένη απόκρυψη, οι αγορές (και αρπαγές) από πλευράς των κατακτητών, η κατάρρευση των εσωτερικών μεταφορών και η μειωμένη αγροτική παραγωγή λόγω της επιστράτευσης και του πολέμου ήταν βασικές αιτίες εμφάνισης της Μαύρης Αγοράς. Ωστόσο, το φαινόμενο αυτό δεν ήταν μονοδιάστατο ούτε χαρακτηριζόταν από ομοιομορφία και σταθερότητα στον χρόνο και στον χώρο. Τα διαφορετικά «χρώματα» της αγοράς («Λευκή», «Μαύρη», «γκρίζα»), οι γεωγραφικές διαφορές ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες, οι διακυμάνσεις ανάλογα με τη πορεία του πολέμου, και ο ρόλος των αρχών κατοχής και των δασολογικών κυβερνήσεων (προσπάθεια καταστολής αλλά και περιπτώσεις συνενοχής), καθώς επίσης οι κοινωνικές συνέπειές του φαινομένου είναι κάποιες από τις πτυχές του που θα εξεταστούν στην παρουσίαση αυτή.

Τα Σεμινάρια της Ε.Ε.Ο.Ι. διεξάγονται  κάθε μήνα, ημέρα Δευτέρα και ώρα 17:00-19:00, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Βασ. Κωνσταντίνου 48, Αθήνα, ισόγειο, αίθουσα συνεδριάσεων), στάση «ΕΙΕ»  ή μετρό «Ευαγγελισμός»).  H είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.

Περίληψη

Η παρούσα έρευνα στοχεύει στο να αναδείξει τους λόγους για τους οποίους η αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους του 1898 θεωρείται επιτυχημένη ενώ αντιθέτως, ο διάλογος για τη βιωσιμότητα του τωρινού δημοσίου χρέους της χώρας συνεχίστηκε ακόμη και μετά την πιο πρόσφατη ελάφρυνση του από τους εταίρους της Ευρωζώνης. Επιπλέον, θέτει ερωτήματα σχετικά με τις επιπτώσεις της αναδιάρθρωσης του χρέους στην πιστοληπτική ικανότητα του ελληνικού δημοσίου στις αρχές του 20ου αιώνα. Χρονοσειρές απόδοσης ελληνικών δανείων δημιουργήθηκαν για την περίοδο 1898–1914, λαμβάνοντας υπόψη για πρώτη φορά τις διατάξεις που θεσπίστηκαν από τη συμφωνία αυτή αναπροσαρμογής του ελληνικού δημοσίου χρέους. Υποστηρίζεται πως οι διατάξεις αυτές αναδιάρθρωσης χρέους – που θα πρέπει να σημειωθεί πως έχουν αγνοηθεί παντελώς από την επιστημονική έρευνα έως τώρα – θα πρέπει να ληφθούν υπόψη ώστε να κατανοηθεί πλήρως η σημαντική βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής κυβέρνησης και, κατά συνέπεια, των όρων με τους οποίους δανειζόταν η χώρα πριν ξεσπάσει ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Καταδεικνύεται επίσης, πως επιπλέον προσοχή δόθηκε κατά την προετοιμασία του σχεδίου αναδιάρθρωσης του χρέους ώστε να προστατευθεί και να ενδυναμωθεί η Εθνική Τράπεζα, η κεντρική τράπεζα της χώρας εκείνη την εποχή. Το εγχώριο δημόσιο χρέος σε χρυσό και σε δραχμές, το οποίο κατείχε κυρίως η Εθνική Τράπεζα, αναδιαρθρώθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να ενδυναμωθεί η οικονομική της θέση.     

Περίληψη

Μελετάμε την ιστορία του «ανθρώπινου κεφαλαίου» στις περιοχές της Οθωμανικής Ανατολίας (σημερινής Τουρκίας) και του ελλαδικού χώρου κατά τη διάρκεια του 19^ου και 20^ου αιώνα. Ερευνούμε τις βασικές δεξιότητες ανάγνωσης, γραφής και κυρίως αριθμητικής του πληθυσμού από μια συγκριτική ματιά σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Η ιστορία των διασυνοριακών περιοχών και των παραμεθόριων πληθυσμών, όπου συνυπήρχαν πολλές εθνότητες και θρησκείες, είναι ιδιαίτερα συναρπαστική. Επιπλέον, εξετάζουμε την επίδραση γεωγραφικών, δημογραφικών και κοινωνικοοικονομικών παραγόντων, όπως η γεωργική εξειδίκευση (π.χ. εμπορευματοποιημένες καλλιέργειες, κτηνοτροφία), η ανάπτυξη του εμπορίου και της βιομηχανίας καθώς και η αστικοποίηση και η μετανάστευση στη διαμόρφωση ανθρώπινου κεφαλαίου και την ισότητα των φύλων. Αντλούμε ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα από απογραφές πληθυσμού, ετήσιες στατιστικές επετηρίδες, δημογραφικές και οικονομικές εκθέσεις του νεοσύστατου ελληνικού και τουρκικού κράτους. Χρησιμοποιούμε τη λεγόμενη μέθοδο age heaping, για να υπολογίσουμε τα επίπεδα «αριθμητικού γραμματισμού» (ABCC δείκτης), και εντοπίζουμε συσχετίσεις μεταξύ των επιπέδων αριθμητικών δεξιοτήτων και της ισότητας των δύο φύλων καθώς και άλλων πιθανών επεξηγηματικών μεταβλητών. Διαπιστώνουμε ότι και στις δύο περιπτώσεις το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων συσχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τον αριθμητικό γραμματισμό. Στην Ελλάδα, το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων εξαφανίζεται γύρω στο 1910, ενώ στην Τουρκία παραμένει μέχρι την δεκαετία του 1950. Η έλλειψη επενδύσεων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην κοσμική εκπαίδευση είχε μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στις περιοχές που ανεξαρτητοποιήθηκαν κατά τη διάλυση της αυτοκρατορίας. Ωστόσο, διάφοροι άλλοι παράγοντες πέρα από πολιτισμικές και θρησκευτικές διχοτομήσεις, όπως τα εμπορικά και τα βιομηχανικά κέντρα στο εσωτερικό του οθωμανικού αυτοκρατορικού πυρήνα, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου και στην ισότητα των φύλων. Στην περίπτωση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους παρατηρούμε υψηλή περιφερειακή διαφοροποίηση στα επίπεδα αλφαβητισμού και αριθμητικού γραμματισμού, καθώς και σημαντικές μεταβολές στην πάροδο του χρόνου. Μεταξύ των ελληνικών περιοχών, οι Κυκλάδες και τα Ιόνια νησιά επιδεικνύουν υψηλό ανθρώπινο κεφάλαιο. Οι πολιτιστικές παραδόσεις που ξεκίνησαν από την επαφή με Ενετούς και Βρετανούς εποικιστές και εμπόρους είχαν ιδιαίτερη σημασία. Επιπλέον, ο ναυτιλιακός προσανατολισμός των νησιωτικών οικονομιών συνέβαλε στα υψηλότερα επίπεδα αριθμητικού εγγραματισμού και στην αύξηση της ισότητας των φύλων. Λόγω της συχνής απουσίας των ανδρών (που εργάζονταν συχνά για τη ναυτιλιακή βιομηχανία ή μετανάστευαν), ενισχύθηκε η οικιακή και εργασιακή δραστηριότητα των γυναικών. Τέλος, η μαζική εισροή προσφύγων από τη Μικρά Ασία στην Ελλάδα κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα καθώς και η αστικοποίηση είχαν αμφιλεγόμενη επίδραση στα επίπεδα εγγραμματισμού.

Abstract

This presentation is about market formation in Danish business history from the 1850s to the 2000s. The changing markets in Danish capitalism are analyzed from early competitive capitalism with a weak state via the private regulation of competition in the early 20th century over state regulated capitalism after the 1930s to the latest phase after 1980 with increasing market competition but at the same time a strong state. Throughout the entire period Carlsberg, as a case, mirrors how dominant and important Danish companies related strategically and structurally to the changing market types. The critical question is why and how different market types emerged and how they in various ways related to different business strategies.

Η διάλεξη θα γίνει στα αγγλικά / The lecture will be delivered in English.

Abstract

Deep social transformations, including both state and nation building, marked modern Bulgarian history. Within the context of such profound changes of the post-Ottoman space, nursing provides a useful lens through which to explore in gendered terms the evolving relationship between public health, state-building process, war, and civic associations. Nursing history falls into two distinct phases, which correspond with changes in Bulgarian state nationalism, in tandem with international organizations’ intervention. While serving the militarizing state (1878-1918) and its wounded soldiers nursing was marginal, but in the interwar period nurses emerged as public health professionals, committed both literally and metaphorically to serving the needs of mothers of future soldiers. The occupation’s reorientation toward nursing the reproductive national body in time of peace overlapped with a new social reform discourse and contributed to the transformation of nurses’ status from an occupation for poor women to a profession for middle-class women. Despite these shifts in types of service and social origin, rooted within discourses of modernization, I would suggest that there was a notable continuity in the perception and actual practice of nursing that operated within (neo)traditionalist gender regimes.

Περίληψη

Στόχος της ομιλίας είναι η παρουσίαση ενός είδους οθωμανικών τεκμηρίων όχι ιδιαίτερα γνωστών στους Έλληνες οικονομικούς ιστορικούς, των μεταθανάτιων ιεροδικαστικών διανομών κληρονομιών (tereke defterleri ή muhallefat defterleri). Όπως θα υποστηριχθεί, οι συγκεκριμένες πηγές μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στη μελέτη των οικονομικών προνεωτερικών πραγματικοτήτων και δομών του ελλαδικού χώρου. Μετά από μια σύντομη γενική έκθεση των βασικών χαρακτηριστικών, της τεκμηριακής αξίας αλλά και των μεθοδολογικών μειονεκτημάτων των πηγών μας, θα συζητηθεί περισσότερο αναλυτικά η συμβολή τους στην ελληνική οικονομική ιστορία όπως διαγράφεται στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης του 18^ου αιώνα. Θα παρουσιαστούν παραδειγματικά όψεις της οικονομικής ζωής της πόλης, όπως η κατανομή πλούτου σε πληθυσμιακές ομάδες, φύλο και επαγγέλματα, η σύνθεση των περιουσιών, το ιδιοκτησιακό προφίλ των κοινωνικών τάξεων, η χωρική κατανομή του πλούτου στο αστικό τοπίο, η συμβολή της αγροτικής οικονομίας, της μεταποιητικής δραστηριότητας και του εμπορίου στο γενικό πλούτο, ο κομβικός ρόλος και η εντυπωσιακή διάχυση των πιστωτικών πρωτοβουλιών, η ειδική συμμετοχή των γυναικών στην οικονομική κινητοποίηση, και οι επιχειρηματικές στρατηγικές επιλογές.

Τα Σεμινάρια της Ε.Ε.Ο.Ι. διεξάγονται (συνήθως) τη δεύτερη Δευτέρα κάθε μήνα, 17:00-19:00, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Βασ. Κωνσταντίνου 48, Αθήνα, ισόγειο, αίθουσα συνεδριάσεων), στάση «ΕΙΕ»  ή μετρό «Ευαγγελισμός»).  H είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.